Diskurso

Paglalahad

Ang Paglalahad ay isang anyo ng pagpapahayag na naglalayong mabigyang-linaw ang isang konsepto o kaisipan, bagay o paninindigan upang lubos na maunawaan ng nakikinig o bumabasa. Sa Pamamagitan ng paglalahad ay nagiging ganap ang pagkatuto ng isang tao dahil nabibigyan siya ng pagkakataong makatuklas ng isang ideya o kaisipan na makapaghahatid sa kanya ng kasiyahan at kalinawan sa paksang pinag-uusapan.
Itinituring din ang paglalahad bilang isang uri ng
pagpapaliwanag ng tao ukol sa mga bagay-bagay na may kaugnayan sa kanyang mga gawaing pangkomunikasyon.
Iba't ibang pamamaraan ang gamit ng tao sa paglalahad lalo't sa parang pasalita o pabigkas. Ngunit kapag ito ay sa paraang pasulat, mahalagang makita ang mga sumusunod upang maging epektibo sa bumabasa:
1. Gawing malinaw ang paksa at sikaping malinaw din ang pagkasulat nito.
2. Gumagamit lamang ng mga salitan at pangungusap na madaling maunawaan.
3. Sikaping maging maayos ang organisasyon.
4. Panatilihin ang makatawag pansin na simula, ang mayamang bahagi ng katawan at kapana-panabik na wakas.
5. Basahing muli ang isinulat at iwasto kung kinakailangan.
6. Pumili ng angkop na pamagat at isulat sa gitnang bahagi ng papel.

MGA KATANGIAN NG MAHUSAY NA PAGLALAHAD
1. Kalinawan - Malinaw ang paliwanag at angkop o tama ang mga salitang ginagamit.
2. Katiyakan - Nakafokus lamang sa paksang tinatalakay at tiyak ang layunin ng pagpapaliwanaga. Iwasan ang mga bagay na di kaugnay sa tinatalakay.
3. Kaugnayan- magkaugnay ang mga pangungusap o talata.
4. Diin - binibigyang diin ang mga mahahalagang kaisipang nais talakayin.

MGA BAHAGI NG PAGLALAHAD
1. SIMULA - nakatatawag-pansin; nakakaakit; nakapupukaw;nakagaganyak at nakahahatak ng kuryosidad.

Ilan sa mga halimbawa ng maaring simula:
a. Pagtatanong
b. Pagkukwento o Pagsasalaysay
c. Pagsipi o paghalaw ng isang saknong
d. Paggamit ng siniping pahayag
e. Dayalogo o usapan
f. Makatawag pansing pangungusap

2. Katawan o Gitna - binubuo ng talatang kinapalooban ng mga pangunahin at pantulong na kaisipan upang maibigay ang detalye sa isang paksa. Dapat magkaroon ng kaisahan, kaugnayan at diin ang mga kaisipan para hindi malito ang bumabasa.

3. Wakas - nag-iiwan ng isang impresyong titimo sa damdamin at kikintal sa isipan ng mamababasa. gaya ng panimula, ang paglalahad ay maaaring wakasan sa iba't ibang
paraan. Balikan ang talakay tungkol dito na naisa-isa na sa mga naunang aralin.

MGA URI NG PAGLALAHAD

1. Pagbibigay Katuturan - napalilinaw nito ang pag-uunawa sa kahalagahan ng isang bagay, tao, pangyayari, dinarama o konsepto.

2. Pagsunod sa Panuto/pamamaraan Halimbawa nito ang pagsunod sa isang recepi

o paraan ng paglaro ng isang uri ng laro.

3. Pangulong Tudling/Editoryal - nagpapahayag ng opinyon o palagay ng editor ng isang pahayagan o magasin tungkol sa napapanahong isyu.

4. Sanaysay - anyong panitikan na naglalahad ng kuru-kuro, pananaw, paniniwala at damdamin ng manunulat, hango sa kanyangkaranasan at sa inaakalang palagay niya sa
katotohanan.

5. Balita - naglalaman ng mga pang-araw-araw na pangyayari sa loob at labas ng

bansa.

6. Pitak - karaniwang makikita sa mga pahayagan o magazin.Naglalaman ng reaksyon, kuru-kuro at pansariling pananaw hinggil sa isang napapanahong isyu o pangyayaring
nagaganap sa kanyang paligid o sa iba pang pook. Tinatawag din itong kolum.

7. Tala - paglilista ng mga bagay-bagay na dapat gawin o tandaan.

8. Ulat - paglalahad ng mga kaisipan o kaalamang nakuha, natutunan o nasaliksik mula sa binasa, narinig, nakita o naranasan. 

Sining ng Pagsasalaysay Pagsasalaysay Ito ay nagsasaad ng mga pangyayari o karanasang magkaugnay. katulad ito ng pagkukwento ng mga kawil-kawil na pangyayari, pasulat man o pasalita. Itinuturing ito na pinakamasining, pinakatanyag at tampok na paraan ng pagpapahayag. Ito rin ang sinasabing pinakamatandang uri ng pagpapahayag sapagkat dito nagsimula ang alamat; epiko at mga kwentong bayan.

Pagpili ng Paksa - Ito ang unang mahalagang hakbang sa pagsulat ng salaysay.                               Kailangan ito ay maganda at kawili-wili. Bukod dito,                               mahalaga rin ito ay napapanahon at may dalang pakinabang                               o kabutihan sa mga babasa. Ilan sa mga dapat isaalang-alang sa pagpili ng paksa ay ang mga sumusunod: 1. Kawilihan ng Paksa - Dapat ay likas na napapanahon; may mayamang damdaming pantao, may kapanapanabik na kasukdulan, naiibang tunggalian, at may malinaw at maayos na paglalara wan sa mga tauhan at tagpuan. 2. Sapat na Kagamitan - mga datos na pagkukunan ng impormasyon. 3. Kakayahang Pansarili - ang pagpili ng paksa ay naaayon din sa kahusayan at hilig ng manunulat. 4. Tiyak na Panahon o Pook - ang kagandahan ng isang kwento ay nakasalalay sa malinaw at   masining na paglalarawan ng panahon at pook na pinangyarihan nito. kaya, mahalagang iwasan ang labis na paghaba sa panahong sakop ng salaysay at pagbangggit ng napakaraming pook na pinangyarihan ng salaysay. 5. Kilalanin ang mambabasa - sumusulat ang tao hindi para lamang sa kanya pansariling kasiyahan at kapakinabangan kundi para sa kanyang mga mambabasa. ANG MGA MAPAGKUKUNAN NG PAKSA 1. Sariling karanasan - pinakamadali at pinakadetalyadong praan ng pagsasalaysay ng isang tao sapagkat ito ay hango sa pangyayaring naranasan ng mismong nagsasalaysay.         2. Narinig o napakinggan sa iba - maaring usapan ng mga tao tungkol sa isang pinagtatalunang isyu, mga balita sa radyo at telibisyon at iba pa. Subalit, tandaan na hindi lahat ng narinig sa iba ay totoo at dapat paniwalaan. mahalagnag tiyakin muna ang katotohanan bago isulat.  3. Nabasa o Napanood - mga palabas sa sine, televisyon, dualng panteatro at ibp. 4. Likhang - isip - mula sa imahinasyon, katotohanan man o ilusyon ay makalikha ng isang salaysay. 5. Panaginip o Pangarap - Ang mga panaginip at hangarin ng tao ay maari ring maging batayan ng pagbuo ng salaysay. Katangiang Dapat Taglayin ng Salaysay 1. Ang pamagat ay maikli, orihinal, kapana-panabik at napapanahon 2. Mahalaga ang paksa o diwa 3. maayos at di - maligoy ang pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari 4. kaakit-akit na simula…Kasiya-siyang wakas Mga Bahagi ng Salaysay o Kwento 1. Simula 2. Tunggalian     a. Tauhan laban sa ibang tauhan sa kwento     b. Tauhan laban sa sarili     c. Tauhan laban sa kapaligiran o kalikasan 3. Kasukdulan - ito ang kapanapanabik ng bahagi ng isang kwento. 4. kakalasan - ito ang nagbibigay linayw sa mga tanong na nagpanabik sa mambabasa sa bahaging kasukdulan. dahan - dahang bumababa ang pananabik ng mambabasa. 5. Wakas - kahihinatnan ng mga tunggalian sa kwento. Dito rin ipinapahayag ang mahalagang kaisipan o mensahe sa kwento. MGA ANYO NG SALAYSAY 1. Maikling Kwento - nagdudlot ng isang kakintal sa isip ng mga mambabasa sa pamamagitan ng paglalahad ng mahahalagang pangyayari sa buhay ng tauhan. 2. Tulang Pasalaysay - patulong pasalaysay ng mga pangyayari na gumagamit ng pananalitang matalinhaga. 3. Dulang Pandulaan - binibigyang diin dito ang bawat kilos ng mga tauhan, ang kanilang panlabas na kaanyuan kasama na rito ang kanilang pananamit, ayos ng buhok at mga gagamiting mga kagamitan sa bawat tagpuan. Ang kwentong ito ay isulat upang itanghal. 4. Nobela - nahahati sa mga kabanata; punung - puno ng mga masalimuot na pangyayari. 5. Anekdota - pagsasalaysay batay sa tunay na pangyayari 6. Alamat - tungkol sa pinagmulan ng isang bagay o anuman sa paligid. 7. Talambuhay "Talaan ng Buhay" - pangyayaring naganap sa buhay ng isang tao mula simula hanggang kamatayan. 8. Kasaysayan - pagsasalaysay ng mahalagang pangyayaring naganap sa isang tao, pook o bansa. 9. Tala ng Paglalakbay (Travelogue) - pagsasalaysay ng isang pakikipagsapalaran, pagbibiyahe o paglalakbay sa ibang lugar.   PAGLALARAWAN - Ito'y isang anyo ng pagpapahayag na naglalayong bumuo ng isang malinaw na larawan sa isip ng mga mambabasa o nakikinig. sa pamamagitan ng paggamit ng tiyak na salitang naglalarwan, gaya ng pang-uri at pang-abay, malinaw na naipakikita ang katangian ng tao, bagay, lugar o pangyayari na ating nakikita, naririnig o nadaramda. Napapagalaw at napakikislot din ng paglalarawan an gating mga guni-guni, imahinasyon at nakatatawag ng paningin at pansin ng mga mambabasa. MGA KATANGIAN NG ISANG MAHUSAY NA PAGLALARAWAN 1. May tiyak at kawili-wiling paksa 2. Gumagamit ng wasto at angkop na pananalita. 3. Malinaw na pagbuo sa mga larawang nais ipakita. 4. Isinasaalang-alang ang pagpili ng sariling pananaw sa paglalarawan.    Iba't Ibang pananaw na magagamit:    a. distansya sa bagay na inilalarawan gaya ng agwat o layo nito    b. kung nasa loob o labas    c. ayon sa sariling palagay o damdamin ng naglalarawan bunga ng kanyang karanasan o ng       karanasan ng ibang tao.    d. ayon sa sariling palagay batay sa kanyang narinig o nabasa. 5. Pumupukaw ng higit sa isang pandamdam: Paningin; pandinig; pang-amoy; panlasa at panalat. 6. may kaisahan sa paglalahad ng mga kaisipang inilalarawan 7. May tiyak na layunin sa paglalarawan. MGA URI NG SALAYSAY 1. kwento ng Tauhan - Binibigyang - halaga sa kwento ang kilos, galaw, pananalita at kaisipan ng isang tauhan. 2. Kwento ng Tagpuan - Binibigyang - diin ang lugar na pinangyarihan sa kwento. 3. Kwento ng Banghay - Higit na pinahahalagahan sa kwento ang makabuluhang pangyayari at kalagayang ginagalawan ng mga tauhan. Paglalarawan Paglalarawan  Ang paglalarawan ay isang anyo o paraan ng pagpapahayag ng mga kaisipan o pala-palagay. Maaring tungkol sa tao, hayop, bagay, lugar at pangyayari. Ginagamitan ito ng makulay, mahuhugis at maaanyo at ibang mapapandamang (naamoy, nalalasahan, naririnig) pananalita. Layunin ng Paglalarawan  Layunin nito na makapagpamalas sa isip ng tagapakinig o mambabasa ng isang malinaw at buong larawan. Malimit gamitin ang Paglalarawan sa bahagi ng pagsasalaysay na mangangailangang tumukoy ng mga kongkreto o abstrak na bagay na binibigyang-hugis o anyo upang maliwanag na malikha sa isipan ang mga binubuong larawan. Layunin ng Paglalarawan  Layunin din nitong makapagbigay ng impormasyon. At para makapanggising ng damdamin. Dalawang uri ng Paglalarawan  Karaniwang Paglalarawan- ito ang uri ng paglalarawan na purong pangkaalaman ang mga detalyeng sinasabi. Mga tiyak na impormasyon at pawang katotohanan lamang ang ginagamit na mga katangian. Ang damdamin at opinyon ng tagapaglarawan ay hindi dapat isinasama.  Masining na paglalarawan- ang masining na paglalarawan ay pangdamdamin. Mapapandama- nakikita, naririnig, nahihipo, nalalasa ang mga pananalitang ginagamit dito. Bukod sa iba pang mahalagang kasangkapang pampanlalarawan , gaya ng patambis at tautay. Ang mga detalyeng inihahayag nito ay katotohanan din, kaya lamang, nakukulayan na ito ng imahinasyon, pananaw at opinyong pansariling tagapagsalasay. layuninkasi rito ng tagapagsalaysay na maantig ang kalooban ng tagapakinig o mambabasa upang mahikayat silang makiisa sa naguniguni o sadyang naranasan nitong damdamin sa inilalarawan. Ilang mahalagang kasangkapan ng Masining na Paglalarawan  Mas magiging madamdamin ang isang masining na paglalarawan kung maingat na isasaalang-alang ang paggamit ng mga sumusunod nitong mahahalagang kasangkapan. Pandama- sa paglalarawan dapat gamiting mga pananalita ay yaong nararamdaman ng limang pansama- naririnig, nakikita, naaamoy, nalalasa at nahihipo, sa gayon ay higit na mauunawaan at kawiwilihan. Makukulay at mahuhgis o maanyo ang dapat kasangkapan ng mga salita. Paghahambing- malaki ang naitutulong ng paghahambing o pagtutulad o pagwawangis sa paglilinaw ng mga bagay-bagay na inilalarawan. Higit ang impak na mararamdaman kung kongkretong larawan ang naipahayag ng naglalarawan. May agwat, may bilang may kulay, may anyo, may hugis, may amoy, may lasang nadarama. Angkop na Salita- pinipili ang paggamit ng mga salita. Kailangan ay ang tiyak na katangian ng bagay na inilalarawan o kung hindi man, ay ang salita na magpapahiwatig sa bagay. Pagtatambis- ang mga sawikain o kawikaan ay ang mga popular na idyomang bukambibig ng lahat sa pagsasalita. Ito’y maaring salita o pariralang hindi tuwiang tumutukoy, sadyang lumilihis sa literal na kahulugan at sa tuntuning pambalirala, maaring ang salitang pinagsama at may kani-kaniyang kahulugan ngunit madaling napapalitan ng iba pang bagong kahulugan. Katulad ng pagintindi sa isang tula o sawikain, upang lubos na maintindihan ang isinasaad na kahulugan kailangang basahin o pakinggan sa pagitan ng mga linya. Pangangatwiran Pangangatwiran - Ito ay isang pahpapahayag na nagbibigay ng sapat na katibayan o patunay upang ang isang panukala ay maging katanggap - tanggap o kapani-paniwala. Layunin nito na hikayatin ang mga tagapakinig na tanggapin ang kawastuhan ang kanilang pananalig o paniniwala sa pamamagitan ng makatwirang pagpapahayag. (- Badayos) - Sa pangangatwiran, ang katotohaanan ay pinagtitibay o pinatutunayan sa pamamagitan ng mga katwiran o rason. (- Arogante) - Ang pangangatwiran ay isang sining sapagkat ang paggamit ng wasto, angkop at magandang pananalita ay makatutulong upang mahikayat na pankinggan, tanggapin at paniniwalaan ng nakikinig ang nangangatwiran. - Ang pangangatwiran ay maituturing ding agham sapagkat ito ay may prosesong dapatisaalang-alang o sundin upang ito ay maging mahusay at matagumpay, lalo na sa formal na pangangatwiran gaya ng debate. - Ang pangangatwiran ay isa ring kasanayan dahil ang kahusayan ay maaaring matamo n imo man subalit hindi sa paraang madali at sa maikling panahon lamang. DAHILAN NG PANGANGATWIRAN: 1. upang mabigyang - linaw ang isang mahalagang usapin o isyu. 2. maipagtanggaol ang sarili sa mali o masamang propaganda laban sa kanya. 3. Makapagbahagi ng kanyang kaalaman sa ibang tao; 4. Makapagpahayag ng kanyang saloobin 5. Mapanatili ang magandang relasyon sa kanayng kapwa Kasanayang Nalilinang sa Pangangatwiran 1. Wasto at mabilis na pag-iisip 2. Lohikong paghahanay ng mga kaisipan 3. Maayos at mabisang pagsasalita 4. Maingat na pagkilala at pagsusuri ng tama at maling katwiran 5. Pagpapahalaga sa kagandahang asal gaya ng pagtitimpi o pagpipigil ng sarili at pag-unawa sa mga karaniwang inilahad ng iba o pagtanggap sa nararapat na kapasyalan. URI NG PANGANGATWIRAN 1. Pangangatwirang Pabuod o Induktivo - nagsissimula sa mga halimbawa o partikular na kaisipan o katotohanan at nagtatapos sa pangkalahatang simulain o katotohanan. 2. Pangangatwirang Pasaklaw o Pedaktivo - sinisimulan ang pangangatwiran sa pamamagitan ng paglalahad ng pangkalahatan o masaklaw na pangyayari o katotohanan at mula rito ay iisa-isahing ilalahad ang maliliit o mga tiyak na pangyayari o katotohanan.